Παρασκευή 25 Ιανουαρίου 2013

Τί είναι λίπος;


Τα λίπη είναι μία αρκετά παρεξηγημένη κατηγορία θρεπτικών συστατικών. Η αλήθεια για τα λίπη είναι τελείως διαφορετική από αυτή που πολλοί άνθρωποι νομίζουν, ότι δηλαδή δεν πρέπει να υπάρχουν στη δίαιτα-διατροφή.
Για την κατανάλωσή τους ισχύει η αρχή του «παν μέτρον άριστον». Τα λίπη αποτελούν την κύρια αποθηκευτική μορφή της ενέργειας του οργανισμού. Όταν καταναλώνονται παραπάνω ποσότητες τροφής (ενέργειας) από αυτές που χρειάζεται το σώμα καθημερινά, τότε το πλεόνασμα (αν δεν δαπανηθεί για κάποια δραστηριότητα) αποθηκεύεται με την μορφή λίπους. Η αποθήκευση των λιπών στον οργανισμό ήταν και είναι ένας σωτήριος μηχανισμός επιβίωσης για τον άνθρωπο.

 Στο παρελθόν σε περιόδους που η τροφή ήταν άφθονη, ο άνθρωπος κατανάλωνε μεγάλες ποσότητες και γέμιζε έτσι τις αποθήκες λίπους. Η αποθηκευμένη ενέργεια υπό την μορφή των λιπών θα χρησιμοποιούταν αργότερα σε περιόδους που η τροφή θα ήταν λίγη και δύσκολα θα καλύπτονταν οι καθημερινές ανάγκες για ενέργεια. Στις μέρες μας και στην καθημερινότητά μας, κάτι τέτοιο φαντάζει περίεργο. Αρκεί ένα απλό τηλεφώνημα ή μία επίσκεψη σε κάποιο εστιατόριο και εύκολα κάποιος μπορεί να βρει όποια τροφή θέλει και σε όποια ποσότητα θέλει. Ο προϊστορικός άνθρωπος όμως δεν είχε αυτή την δυνατότητα. Ούτε και πολλοί άνθρωποι σε διάφορα μέρη του πλανήτη μας ακόμα και σήμερα.

Επίσης τα λίπη παρέχουν την ενέργεια που χρειάζεται ο οργανισμός για την καθημερινή του φυσική δραστηριότητα και κυρίως για την μυϊκή δραστηριότητα. Τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού όμως μπορούν να αποθηκεύσουν μικρή ποσότητα λιπών μέσα τους. Αντίθετα τα λιποκύτταρα μπορούν να αποθηκεύσουν μέσα στην κυτταρική τους μεμβράνη σχεδόν απεριόριστες ποσότητες λίπους. Όσο περισσότερο λίπος αποθηκεύουν, τόσο πιο πολύ αυξάνει ο όγκος τους. Έτσι ένα λιποκύτταρο ενός παχύσαρκου ατόμου μπορεί να είναι πολλές φορές μεγαλύτερο από αυτό ενός αδύνατου.

 Σαν κύριο καύσιμο ο οργανισμός μας χρησιμοποιεί την γλυκόζη, τον πιο απλό υδατάνθρακα. Και η αποθηκευτική μορφή των υδατανθράκων είναι το γλυκογόνο. Εύκολα κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί γιατί οι υδατάνθρακες δεν αποτελούν την κύρια αποθηκευτική μορφή ενέργειας μέσα στον οργανισμό. Ένα χαρακτηριστικό του γλυκογόνου (αποθήκη γλυκόζης) είναι η δυνατότητά του να δεσμεύει και να διατηρεί μία σημαντική ποσότητα νερού. Αυτό του δίνει ένα αρκετά μεγάλο όγκο. Έτσι το σώμα δεν μπορεί να αποθηκεύσει μεγάλη ποσότητα γλυκογόνου για να καλύψει τις καθημερινές του ανάγκες. Αντίθετα τα λίπη αποθηκεύονται πιο συμπυκνωμένα (σφικτά) χωρίς την παρουσία νερού (τουλάχιστον σε μεγάλη ποσότητα). Για να το καταλάβετε καλύτερα αυτό φανταστείτε ένα ανοικτό ακορντεόν (γλυκογόνο) και συγκρίνετέ το με ένα κλειστό (λίπος)!









Επίσης σε αυτές τις αποθήκες υπάρχει συμπυκνωμένη πολύ μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Ένα γραμμάριο αποθηκευμένου υδατάνθρακα παρέχει 4 χιλιοθερμίδες. Ένα γραμμάριο όμως αποθηκευμένου λίπους παρέχει 9  χιλιοθερμίδες(παραπάνω από το διπλάσιο δηλαδή)!
 Τα λίπη στον οργανισμό δεν αποτελούν μόνο αποθήκες ενέργειας. Σχηματίζουν ένα στρώμα το οποίο βρίσκεται κάτω από το δέρμα σε όλο το σώμα, σαν κουβέρτα, που βοηθά στην διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος σε ακραίες μεταβολές θερμοκρασίας. Επιπλέον αυτό το στρώμα υπάρχει για να καλύπτει και τα ζωτικά όργανα του ανθρώπου. Με άλλα λόγια "πακετάρει" τα ανθρώπινα σπλάχνα. Η σκοπιμότητα αυτής της τοποθέτησης είναι κάτι παραπάνω από προφανής. Το ανθρώπινο σώμα καθημερινά στον χώρο που κινείται και υπάρχει, έρχεται σε επαφή με διάφορα άλλα αντικείμενα. Οι κραδασμοί από αυτές τις επαφές θα προκαλούσαν σοβαρές ζημιές στα εσωτερικά όργανα αν δεν υπήρχε αυτός ο απορροφητής κραδασμών, το ανθρώπινο λίπος.

 Τα διατροφικά λίπη επίσης δρουν  σαν μεταφορείς ουσιών που βρίσκονται μέσα στην τροφή και που είναι αδιάλυτες στο νερό και διαλυτές σε αυτά (λιποδιαλυτές). Τέτοιες ουσίες είναι τα απαραίτητα λιπαρά οξέα και οι λιποδιαλυτές βιταμίνες A, D, E και K. Τα λίπη εκτός από τα παραπάνω κατέχουν και ένα άλλο σπουδαίο ρόλο στην λειτουργία του οργανισμού. Είναι βασικά δομικά συστατικά της εξωτερικής κυτταρικής μεμβράνης που περιβάλει τα κύτταρα και κυρίως τα κύτταρα του εγκεφάλου.
 Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι τα λίπη παίζουν τρεις σημαντικούς  ρόλους για τον οργανισμό.
Ο πρώτος είναι ότι αποτελούν τα κύρια ενεργειακά αποθέματα του ανθρώπινου σώματος.
Ο δεύτερος είναι ότι αποτελούν (για όλα τα κύτταρα σε όλους τους ιστούς) βασικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών.
Και ο τρίτος είναι ότι αποτελούν πρόδρομες ενώσεις πολλών ορμονών.
Κάθε ένας από τους παραπάνω ρόλους επηρεάζεται σημαντικά από την ποιότητα και την ποσότητα των λιπών που προσλαμβάνει ο άνθρωπος από την διατροφή για το λόγο αυτό πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά σε λογικές ποσότητες.

Δευτέρα 14 Ιανουαρίου 2013

"Δέκα κοινοί μύθοι για το λίπος"




Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι ασχολούνται με το βάρος και ψάχνουν απεγνωσμένα τη μαγική μυστική φόρμουλα για να κάψουν το επιπλέον λίπος, γεννιούνται ένα σωρό μύθοι και ανακρίβειες πάνω στο θέμα αυτό. Παρακάτω αναφέρουμε τα πιο δημοφιλή «μαργαριτάρια» που έχουν ειπωθεί κατά καιρούς και φυσικά εξηγούμε γιατί δεν ισχύουν.

Μύθος 1: Είναι εφικτό να εξαφανίσουμε το τοπικό λίπος.
Όταν χάνεται λίπος με τη δίαιτα τότε αυτό χάνεται από όλο το σώμα. Αν με ειδικές ασκήσεις εστιάσουμε σε ένα συγκεκριμένο σημείο του σώματος αυτό που θα καταφέρουμε είναι να τονώσουμε τους μυς σε εκείνο το σημείο κάνοντας έτσι την εν λόγω περιοχή να φαίνεται πιο σφιχτή και σφριγηλή. Το λίπος όμως παραμένει. Είναι σημαντικό επομένως να γυμνάζουμε αρμονικά  όλο το σώμα αν θέλουμε να χάσουμε λίπος. 
Μύθος 2: Η έντονη αερόβια άσκηση είναι ο καλύτερος τρόπος για να καεί το λίπος. 
Γενικότερα το να ασκούμαστε εντατικά μας βοηθάει να έχουμε μια καλή φυσική κατάσταση και να διατηρούμε το μεταβολισμό(καύσεις) σε καλά επίπεδα. Έτσι η έντονη αερόβια άσκηση δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να κάψουμε το λίπος.
Μύθος 3: Η προπόνηση με βάρη μας φουσκώνει και εγκλωβίζεται το λίπος
Οι ασκήσεις με βάρη τονώνουν τους μυς και γενικότερα το σώμα. Όταν αυτές γίνονται στα πλαίσια της λογικής και συνδυάζονται και με αερόβια άσκηση δε μας φουσκώνουν! Μάλιστα όταν αυξάνεται η μυϊκή μάζα το σώμα μας κάνει περισσότερες καύσεις και κατά συνέπεια ελαττώνεται το λίπος μόνο όμως αν παράλληλα ακολουθήσουμε και μια ισορροπημένη διατροφή παράλληλα.
Μύθος 4: Υπάρχει  ένα χάπι που καίει το λίπος άσχετα με το αν τρώμε ή γυμναζόμαστε
Δυστυχώς δεν το ανακαλύψανε ακόμη. Αν και κυκλοφορούν κατά καιρούς διάφορα σκευάσματα για το αδυνάτισμα το χάπι που να οδηγεί σε αυτό, δηλαδή να καίει το λίπος, από μόνο του δεν έχει βρεθεί. Τα περισσότερα από αυτά τα σκευάσματα έχουν παρενέργειες και αναφέρουν συνήθως ότι θα πρέπει να καταναλώνονται παράλληλα με μια ισορροπημένη διατροφή! Μάλιστα πολλά από αυτά είναι άκρως επικίνδυνα για την υγεία.
Μύθος 5: Μετά από 20 λεπτά άσκησης αρχίζει να καίγεται το λίπος
Το σώμα χρησιμοποιεί ως καύσιμα το γλυκογόνο και το λίπος. Κατά τη διάρκεια της άσκησης, δηλαδή αν κρατάει για πολλή ώρα, το σώμα θα χρησιμοποιήσει περισσότερο λίπος για να κάψει αλλά ο χρόνος των είκοσι λεπτών δεν είναι το σημείο που ξεκινάμε να καίμε το λίπος αυτό θα εξαρτηθεί και από το είδος αλλά και από την ένταση της άσκησης που κάνουμε.
Μύθος 6: Όταν τρώμε αργά το βράδυ αποθηκεύουμε περισσότερο λίπος
Μια θερμίδα είναι πάντα μια θερμίδα είτε καταναλώνεται το πρωί είτε το βράδυ. Το σώμα δέχεται τις θερμίδες ανεξαρτήτως ώρας. Ο μύθος ότι το βραδινό παχαίνει προέρχεται κυρίως από κάποια άτομα που τρώνε αργά το βράδυ φαγητό από έξω ή τσιμπάνε διάφορα παχυντικά σνακ το βράδυ επιπλέον με τα γεύματα που τρώνε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Άρα καταναλώνουν παραπάνω θερμίδες και αυτό είναι που τους παχαίνει! Ένα ελαφρύ βραδινό είτε τρώγεται νωρίς είτε αργά δε θα μας παχύνει. 
Μύθος 7: Η κυτταρίτιδα είναι πιο δύσκολο να ελαττωθεί από το συνολικό λίπος.
 Η κυτταρίτιδα είναι συνδυασμός εγκλωβισμένου λίπους και νερού στα ανώτερα στρώματα του δέρματος. Αλλά το λίπος στις περιοχές με κυτταρίτιδα δεν διαφέρει από το υπόλοιπο λίπος στο σώμα. Με τη σωστή διατροφή και την άσκηση μπορεί να μειωθεί η κυτταρίτιδα αν και σε κάποιες περιπτώσεις
Μύθος 8: Αν δεν τρώμε λίπος το λίπος στο σώμα δεν αυξάνεται
Το λίπος, οι πρωτεΐνες και οι υδατάνθρακες όταν λαμβάνονται σε περίσσεια μετατρέπονται σε λίπος στο σώμα. Επομένως οι αποθήκες του λίπους μπορούν να γεμίσουν ακόμα και αν δεν καταναλώνουμε λιπαρά!
Μύθος 9: Τα γονίδια ευθύνονται περισσότερο  για το κάψιμο του λίπους απ’ότι η διατροφή και η άσκηση.
Οι γενετικοί παράγοντες και γενικότερα η κληρονομικότητα σχετίζονται με το βάρος του ανθρώπου ωστόσο κάνοντας μια σωστή διατροφή και εντατική άσκηση άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο μπορούμε να ελέγξουμε το βάρος μας. Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις παχύσαρκων ατόμων που ευθύνεται αποκλειστικά η κληρονομικότητα για τα κιλά τους. 
Μύθος 10: Το λίπος δεν ξαναμπαίνει στα σημεία που γίνεται λιποαναρρόφηση.
Αν και με τη λιποαναρρόφηση μειώνονται τα λιποκύτταρα,  το σώμα είναι σε θέση να δημιουργήσει νέα λιποκύτταρα και στην ίδια περιοχή.


αναδημοσίευση: http://issuu.com/diatrofi.gr/docs/04_diaita_cropmarks_low/1

Σοφία Μπάμπου
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος 
Γρεβενά


ΜΠΑΜΠΟΥ ΣΟΦΙΑ
Διατροφολόγος - Διαιτολόγος

Πέμπτη 3 Ιανουαρίου 2013

2013: «ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ»


Αρκετοί άνθρωποι παρουσιάζουν την ιδιομορφία του να δέχονται πληροφορίες χωρίς να ερευνούν τις αντίστοιχες αποδείξεις για την εγκυρότητά τους. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει μεγάλο πλήγμα στην αντίληψη της πλειοψηφίας των ανθρώπων σχετικά με θέματα διατροφικής συμπεριφοράς. 



Οποιαδήποτε πολλά υποσχόμενη καινοτομία σχετικά με τη διατροφή και το αδυνάτισμα, υιοθετείται άμεσα κυρίως από άτομα που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα σχετικά με το θέμα του βάρους (πχ παχύσαρκοι, γυναίκες, έφηβοι).


 Αν μιλήσει κάποιος επιστήμονας ιατρός ή διαιτολόγος και πει πως ο λογικότερος και επιστημονικά αποδεδειγμένος τρόπος για την απώλεια βάρους είναι η εφαρμογή ενός διαιτολογίου με βάση τις αρχές της υγιεινής διατροφής (πχ μεσογειακή δίαιτα) και παράλληλα η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, τα άτομα αυτά δυσανασχετούν γιατί αυτό προϋποθέτει συνέπεια, αρκετό χρόνο και μεγάλη προσπάθεια.



Αν όμως ακούσουν από κάποιον (που σίγουρα δεν είναι ειδικός) ότι πίνοντας μηλόξυδο ή τρώγοντας ανανά θα έχουν απίθανα αποτελέσματα στο αδυνάτισμα, τότε αυτό το άτομο έχει κερδίσει την απόλυτη εμπιστοσύνη τους.

Αναρωτήθηκε όμως κανείς κατά πόσο έχουν επιστημονική βάση τέτοιου είδους ισχυρισμοί και αν αποτελούν κίνδυνο για την υγεία;

Ας μη γελιόμαστε  η απάντηση στο ερώτημα αυτό πιθανό να είναι δυσάρεστη για πολλούς. Η αλήθεια είναι ότι μέχρι σήμερα και παρά την επιστημονική άνοδο, δεν έχει βρεθεί άμεση λύση για το πρόβλημα της παχυσαρκίας.


 Κατά καιρούς οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ουσίες οι οποίες είχαν επίδραση στην απώλεια του βάρους αλλά στο τέλος αποδείχτηκαν επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία. Ακόμα και η πολλά υποσχόμενη λεπτίνη έχει απορριφθεί στις περισσότερες έρευνες.

 Φάρμακα τα οποία δρουν στην αναστολή λιπασών (οι λιπάσες είναι ένζυμα στον οργανισμό μας που επεμβαίνουν στην πέψη και απορρόφησης του λίπους) σε καμία περίπτωση  δεν αποτελούν λύση για το πρόβλημα της παχυσαρκίας αλλά σε περίπτωση που καταναλώνονται θα πρέπει να ακολουθείται παράλληλα διαιτητική αγωγή.

Τα ανορεξιογόνα χάπια έχουν αποσυρθεί από την αγορά λόγω των παρενεργειών και επιπλοκών κυρίως στο καρδιαγγειακό σύστημα. Όσο για τα σκευάσματα που αυξάνουν το μεταβολισμό και μειώνουν την όρεξη δεν είναι τίποτε άλλο παρά μύθοι για τους αφελείς.

Από την άλλη δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφερθούμε  στις καταστροφικές και παράλογες προσπάθειες για αδυνάτισμα του τύπου: «Δεν τρώω τίποτα μόνο ένα γιαούρτι την ημέρα», ή « Τα χάπια με τον ανανά μου κόβουν την όρεξη» ή «Έχω κόψει τα ζυμαρικά»

Εντάξει τους άλλους, αλλά και τον εαυτό μας θα 
κοροϊδεύουμε;



  

Τρίτη 1 Ιανουαρίου 2013

Πρωτοχρονιάτικα διατροφοζουζουνίσματα!



Αν και τα ζουζουνίσματά μας αναβλήθηκαν λόγω παγετού και εορτών …μου λείπουν πολύ τα «μαθητούδια» μου γι αυτό και έχω να προτείνω μια χριστουγεννιάτικη δραστηριότητα με θέμα: 

                                               ΜΑΚΑΡΟΝΟΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ!


Θα χρειαστείτε:
1 πακέτο σπαγγέτι
ένα σακουλάκι marshmellows (μαλακές καραμέλες)
μπόλικη φαντασία  και
(προαιρετικά) χριστουγεννιάτικα φωτάκια…από τα ελαφριά





Η δραστηριότητα έχει ως εξής:

Παίρνετε τα μακαρόνια και καρφώνετε τις άκρες τους στα marshmellows κατά όποιο τρόπο σας ευχαριστεί. 



Μπορείτε να φτιάξετε ένα αστέρι ή ακόμα και ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο!
Για να κάνετε το έργο σας εντυπωσιακό μπορείτε να τυλίξετε τα φωτάκια από γύρω τα μακαρόνια!



                                               
                                    Καλή επιτυχία και καλή χρονιά!