Δευτέρα 28 Απριλίου 2014

Τι να ναι άραγε η αγωγή υγείας;

 ...Να πονάει σαν τα εμβόλια; Να είναι βαρετό σαν την αναμονή σε ιατρείο; Να θέλει διάβασμα σαν την ιστορία;»
Δήμητρα Β. Κατσαρού
Φιλόλογος,
Master of Science στην Ψυχολογία στην άσκηση, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας,
Μaster of Education στην Εκπαίδευση Ενηλίκων, Ε.Α.Π.,
Τελειόφοιτη Διδάκτωρ Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας


Κάθε που πιάνει η άνοιξη με πιάνουν οι αλλεργίες μου. Σήμερα για παράδειγμα κοιτάχτηκα στον καθρέφτη και αντί να δω καμια καινούργια τριανταρίστικη ρυτίδα…είδα ένα σπυράκι! Πλάκα έχουν τα σπυράκια. Εγώ γελάω. Λέω κοίτα να δεις που η μορφή μου έχει και άλλη όψη τελικά. Έχει ακόμα ενδιαφέρον. Κρυφοσυχνάζει νιότη στο δέρμα μου, που ριγά και τρέμει φυλακίζοντας την ψυχή μου. Τελικά αυτό είναι τα σπυράκια. Προσπάθεια της φυλακισμένης από το δέρμα ψυχής να βγει στην επιφάνεια. Να αναδυθεί από τα βάθη της ψυχής και να κοιτάξει από μια τόση δα τρυπούλα την πραγματική ζωή. Να αποκτήσει γνώμη και άποψη αντικειμενική. Για αυτό τα συμπαθώ τα σπυράκια. Είναι μια ωραία αλληγορία ελευθερίας. Μια ένδειξη αντίστασης και φυγής στην παιδική σου ηλικία!Τα σπυράκια μου τη θυμίζουν και όοοολα αυτά μαζί το παιδικό μου δωμάτιο! Που ήταν όπως όλα τα δωμάτια όφειλαν να είναι. Στοκαρισμένο με ιστορίες και παραμύθια. Με ξεχειλωμένες κλωστές ονείρων και μπλεγμένα κουβάρια απογοητεύσεων. Με τσιρότα, μπενταντίν και γάζες. Με κόμιξ καταχωνιασμένα όπως όπως σε συρτάρια που ποτέ δεν κλείναν και διπλωμένα αφόρετα ρούχα σε τριζάτες ξύλινες ντουλάπες. Με άρωμα τσιχλόφουσκας τα παιδικά μου χρόνια. Με γεύση παγωτού τα εφηβικά. Όλα αυτά τα θυμάμαι γιατί μου άρεσαν και από πηγάζει η αντίληψή μου ότι η εκπαιδευτική αξία του οτιδήποτε διδάσκεται: Για να το θυμάσαι πρέπει να σου αρέσει!
Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης τα παιδιά δέχονται γνώσεις κατά βάση απομνημονευτικές. Τις περισσότερες τις ξεχνούν αμέσως μόλις τελειώσει η σχολική χρονιά ή γυρίσει την πλάτη ο δάσκαλος στον πίνακα. Υπάρχουν όμως γνώσεις που δεν περιορίζονται στην αξία της ορθογραφίας ή της προπαίδειας ή ακόμα ακόμα και της γραμματικής! Είναι οι γνώσεις πάνω σε θέματα υγείας, που δυστυχώς το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν έχει καταφέρει ακόμα να προσδώσει τη δέουσα βαρύτητα και τη δέουσα προσοχή.
Το σχολείο θα πρέπει να αποτελείται από γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις. Η απόκτηση γνώσεων δεν περιορίζεται πλέον αποκλειστικά και μόνο στο βιβλίο- για να μην γίνω βλάσφημη και πω ότι το βιβλίο έπεται των γνώσεων των παιδιών! Οι δεξιότητες καλλιεργούνται εν μέρει, αλλά πάντα σε ένα θεωρητικό στάδιο, οι δε στάσεις… αλλάζουν; Αυτή είναι μεγάλη συζήτηση και οι απόψεις διίστανται. Ένα όμως είναι αναμφισβήτητο: ένα καλό εκπαιδευτικό πρόγραμμα μπορεί να επηρεάσει τις επιλογές και τις συμπεριφορές του αυριανού ενήλικα.
Η εισαγωγή του μαθήματος της αγωγής υγείας δεν είναι κάτι νέο στην Ελλάδα. Ανάμεσα στα πολλά αρνητικά της μας ευλόγησε με τρεις εξαιρετικούς επιστήμονες, πρωτοποριακούς, εμπνευσμένους και αναγνωρισμένους διεθνώς: το Γιάννη Θεοδωράκη, καθηγητή αθλητικής ψυχολογίας στα ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, την Βασιλική Ζήση, επίκουρη καθηγήτρια στο ίδιο τμήμα και τη Μαίρη Χασάνδρα, λέκτορα στο Πανεπιστήμιο της Jyvaskyla στη Φιλανδία, ανθρώπους που είχα την χαρά και την τιμή να συνεργαστώ και να συνεργάζομαι. Μαζί με την επιστημονική τους ομάδα κατάφεραν να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν ολοκληρωμένα προγράμματα αγωγής υγείας σε όλη την Ελλάδα. Το βιβλίο εξάλλου «Σχεδιασμός προγραμμάτων αγωγής υγείας» αποτελεί ένα μόνο ενδεικτικό κομμάτι της αξιόλογης ερευνητικής προσπάθειας που συντελείται εδώ και χρόνια στη χώρα μας.
Τι είναι όμως η αγωγή υγείας στα σχολεία; Η αγωγή υγείας στα σχολεία δεν αποτελεί ιδιαίτερο μάθημα με δικό του γνωστικό αντικείμενο, δικές του μεθόδους και εξειδικευμένους εκπαιδευτικούς. Είναι ουσιαστικά μια εκπαιδευτική διαδικασία, στην οποία η διάρκεια, ο χρόνος και τα όρια δεν είναι αυστηρά καθορισμένα, ενώ τα σχετικά προγράμματα εφαρμόζονται από όλους τους εκπαιδευτικούς του σχολείου με την προϋπόθεση ότι θα τους παρέχεται η σωστή, έγκυρη και υπεύθυνη ενημέρωση. Περιλαμβάνει απλές και σύνθετες δραστηριότητες, δε δεσμεύεται  από προγράμματα σπουδών, απαιτεί την ενεργητική συμμετοχή των μαθητών, σχεδιάζεται ατομικά και συλλογικά από τους εκπαιδευτικούς. Επιπλέον προσανατολίζεται στην έρευνα για τον εντοπισμό και τη λύση ενός προβλήματος, λαμβάνοντας υπόψη τα ενδιαφέροντα των μαθητών, τις σχετικές εμπειρίες και γνώσεις αλλά και τις δραστηριότητες που προσφέρονται για έρευνα μέσα και έξω από το σχολείο. Η εφαρμογή οποιουδήποτε προγράμματος επαφίεται ουσιαστικά στην καλή διάθεση και κρίση των εκπαιδευτικών. Ένα όμως είναι σίγουρο: ό,τι μαθαίνουν τα παιδιά με τρόπο ευχάριστο, βιωματικό και μεθοδικό, μένει και αναπαράγεται εφ’ όρου ζωής διαμορφώνοντας τον τρόπο ζωής τους.
Έτσι, ο τρόπος ζωής είναι ο καθοριστικός παράγοντας διαμόρφωσης της υγείας του ανθρώπου. Εξαρτάται από περιβαλλοντικούς και  προσωπικούς παράγοντες ή από προσωπικές επιλογές. Τα μεγαλύτερα προβλήματα που επηρεάζουν την υγεία του σύγχρονου ανθρώπου είναι τα εξής:
·        Συμπεριφορές που επιφέρουν τραυματισμούς
·        Χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών
·        Σεξουαλική συμπεριφορά χωρίς προφυλάξεις
·        Κάπνισμα
·        Υπερβολική κατανάλωση θερμίδων
·        Ανεπαρκής φυσική δραστηριότητα.

Αγωγή υγείας, λοιπόν, είναι οι στοχευμένες παρεμβάσεις που αποσκοπούν στην αλλαγή των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των στάσεων προκειμένου το άτομο να υιοθετεί συνειδητά υγιεινές συμπεριφορές. Η αγωγή υγείας κρίνεται ακόμη πιο επιβεβλημένη και χρήσιμη στους σχολικούς χώρους μιας και οι μαθητές είναι οι αυριανοί ενήλικες που θα μετεκπαιδεύσουν τους αυριανούς μαθητές ακολουθώντας αυτό τον κύκλο μάθησης και μετεκπαίδευσης που το λέμε ζωή!

Οι μαθητές, όπως έχει αποδειχτεί, χαρακτηρίζονται είτε από ένα υγιεινό είτε από ένα ανθυγιεινό προφίλ. Η πλειοψηφία τους, βέβαια, χαρακτηρίζεται από ένα υγιεινό προφίλ το οποίο όμως φθίνει καθώς οι μαθητές συνεχίζουν την πορεία τους από το γυμνάσιο στο λύκειο. Οι σχετικές θεωρίες (κοινωνική- γνωστική, σταδίων αλλαγής, σχεδιασμένης συμπεριφοράς κτλ) έχουν δείξει ότι στάσεις είναι αυτές που διαμορφώνουν τις συμπεριφορές των ατόμων, για αυτό και η παρέμβαση ευαισθητοποίησης των μαθητών για ανάδειξη υγιεινών και αποφυγή ανθυγιεινών συμπεριφορών πρέπει να σχεδιάζεται με βάση τις  διαδικασίες αλλαγής στάσεων. Η προβολή της άσκησης και του αθλητικού τρόπου ζωής καθώς και της διατροφής, η εκπαίδευση και η ενημέρωση σε θέματα υγείας, η προαγωγή παρεμβατικών ή βιωματικών προγραμμάτων άσκησης, υγείας και διατροφής και μία μόνιμη πολιτική αγωγής υγείας πρέπει να αποτελούν πάγια εκπαιδευτική προτεραιότητα.

Κλείνοντας παραθέτω μια λίστα από έρευνες που αφορούν στον ελληνικό πληθυσμό και σχετίζονται με την αγωγή υγείας. Και να τονίσω ότι το παν στην αγωγή υγείας είναι η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου συμπεριφοράς που θα μας αρέσει, θα μας γεμίζει αυτοπεποίθηση και θα εντάσσεται στις καθημερινές πρακτικές μας χωρίς πίεση και άγχος: που σημαίνει ότι οι στάσεις μας θα έχουν αλλάξει και θα έχουν διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο που να μην νιώθουμε ότι τις ασκούμε με το ζόρι! Και να θυμόμαστε πάντα: Απόψε το βράδυ δεν ζητάμε απ’ τα αστέρια κάτι που δεν έχουμε ήδη, κάτι παραπάνω από αυτό που μπορούμε κι αντέχουμε. Με συννεφιά ή ξαστεριά τ’ αστέρια ενδέχεται πάλι να κάνουν του κεφαλιού τους…

Ενδεικτική Λίστα ερευνών
Διγγελίδης, Ν., Κάμτσιος, Σ., & Θεοδωράκης, Ι. (2007). Σωματική Δραστηριότητα, Στάσεις προς την Άσκηση, Αντίληψη Εαυτού, Διατροφικές Συνήθειες και Δείκτης Μάζας Σώματος Μαθητών Δημοτικού Σχολείου. Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισμό, 5(1), 27-40.
Θεοδωράκης, Γ., & Παπαιωάννου, Α. (2002). Το προφίλ μαθητών με βάση υγιεινές και ανθυγιεινές συμπεριφορές: Σχέσεις με τον αθλητισμό. Ψυχολογία, 9, 547-562.
Θεοδωράκης, Γ., & Χασάνδρα, Μ. (2006). Σχεδιασμός προγραμμάτων Αγωγής Υγείας: Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Χριστοδουλίδη.

Katsarou, D., Thodorakis, Y., Hassandra, M., & Zisi, V. (2010). The effect of self talk on the improvement of reading comprehension skills and health education of students with intellectual disabilities. International Conference of Sport Psychology, Trikala, 4-7 November, 2010.

"Με τη Δήμητρα συναντηθήκαμε για πρώτη φορά το 2009, όταν δίδασκα το μάθημα διατροφής στα Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Μου έκανε εντύπωση η αυτοπεποίθηση της και ο γλυκός τρόπος που με προσέγγισε.  (Μόλις συστήθηκε μου χάρισε  ένα από τα παραμύθια της, το οποίο μέχρι και σήμερα διαβάζω παρέα με το γιο μου). Δε χρειάστηκε πολύς καιρός για να  καταλάβω ότι πρόκειται για έναν σπάνιο άνθρωπο από αυτούς που δύσκολα συναντάς στις μέρες μας. Είναι τιμή μου που συνεργάστηκα μαζί της και που επέλεξε το blog μου για να δημοσιεύσει το παραπάνω άρθρο, Σε ευχαριστώ πολύ Δήμητρα!"

Σοφία Μπάμπου 
Διατροφολόγος-Διαιτολόγος
Γρεβενά






Πέμπτη 17 Απριλίου 2014

Αυγά Κλόουν

(από τα Διατροφοζουζουνίσματα)

Σήμερα Μεγάλη Πέμπτη και  οι παραδοσιακές νοικοκυρές των Γρεβενών βάφουν αυγά και φτιάχνουν περδίκες. Εάν θέλετε να κάνετε τα παιδιά σας να συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία μπορείτε να τους δώσετε να κάνουν αυγά Κλόουν, όπως κάναμε στα Διατροφοζουζουνίσματα.
 Καλή διασκέδαση!

Θα χρειαστείτε:
20 αυγά βρασμένα
1 μεγάλο κόκκινο χαρτόνι με βούλες
1 μεγάλο μπλε χαρτόνι με αστέρια
Διάφορα μικρά αυτοκόλλητα
Θρυμματισμένο μπλε χαρτί (σαν πριονίδι)
Ψαλίδι, κόλλα, σελοτέιπ μαρκαδόρους


Εκτέλεση:
Κόβετε από τα  χαρτόνια 20 λωρίδες 5χ15 εκατοστά

Τυλίγετε τις λωρίδες και

Τις κολλάτε με κόλα ή σελοτέιπ ή συραπτικό, ώστε να

Κάνετε βάσεις για τα αυγά, μετά






















Κόβετε από τα χαρτόνια 10 κύκλους διαμέτρου 8 εκατοστών

Κόβετε τους κύκλους στη μέση και

Φτιάχνετε 20 χωνιά (καπέλα) και

τα κολλάτε με κόλα ή σελοτέιπ ή συρραπτικό



















Ζωγραφίζετε στο αυγό μια φατσούλα Κλόουν με μαρκαδόρο ή μπογιές


Συναρμολογήστε
Πρώτα τη βάση, στη μέση το αυγό και τέλος το καπέλο
Εάν θέλετε να είναι πιο σταθερά κολλήστε τα
















 Στη συνέχεια μπορείτε να στολίσετε το αυγό με αυτοκόλλητα,κορδέλα, μαλλιά κτλ



Καλό Πάσχα με Υγεία!

Σοφία Μπάμπου 
Διατροφολόγος-Διαιτολόγος
Γρεβενά




Τετάρτη 16 Απριλίου 2014

Διατροφοζουζουνίσματα Πασχαλιάτικα

Μετά από πολλά χρόνια, όταν οι μικροί γίνουν μεγάλοι, οι μέρες τούτες που σήμερα ζούμε θα τυλιχθούν στην αχλή της νοσταλγίας και θα φορέσουν το πανωφόρι του παραμυθιού. Και τότε πια, παππούδες καθισμένοι στο χαλί των αναμνήσεων θα αφηγούνται, στην ηλεκτρονική μοναξιά των εγγονών τους, τη σημερινή συμμετοχική τους δημιουργία, σαν παραμύθι «Η Σοφία και οι 10 μικροί μάγειροι».









Η Διατροφολόγος Σοφία Μπάμπου πραγματοποίησε, στα πλαίσια των προγραμματισμένων παρεμβάσεων της Βιβλιοθήκης, για την καλλιέργεια της ομαδικής, συλλογικής δημιουργίας των παιδιών, δύο (2) εκδηλώσεις από το πρόγραμμα της προσωπικής της έμπνευσης, με τον τίτλο «Διατροφοζουζουνίσματα», που αφορούν την επιμόρφωση για θέματα υγιεινής διατροφής.
Η Σοφία μ’ έναν απίστευτο τρόπο, μοναδικό, σαν τη νεράιδα των παραμυθιών, όπου η επιθυμία της γίνεται λόγος και ο λόγος μετασχηματίζεται σε πράξη μεταμόρφωσε μέσα σε λίγα λεπτά την ομήγυρη των παιδιών σε πολύπειρους «μαγείρους».
Οι μικροί μας φίλοι, όλοι μαζί και ο καθένας χωριστά, με τα χεράκια τους έφτιαξαν υγιεινές δυναμικές ξηρόκαρπες φρουτοσαλάτες και νόστιμες ντοματο-μαρουλο-καροτοσαλάτες. Έφτιαξαν μάλιστα τόσες πολλές, που αρκετές απ’ αυτές, με κοινή τους απόφαση, τις δώρισαν στους φίλους της Κινηματογραφικής Λέσχης που θα τους διαδεχόταν στην αίθουσα του Αναγνωστηρίου.
Οι μικροί μας φίλοι, πλέον, δεν θα έχουν την ανάγκη κανενός για να τους υποδείξει πως μπορεί να γίνει ένα υγιεινό πιάτο για την διατροφή τους. Τώρα γνωρίζουν την διατροφική αξία του φουντουκιού του καρυδιού του καρότου της ντομάτας και του μαρουλιού.
Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Γρεβενών αισθάνεται την ανάγκη να ευχαριστήσει θερμότατα την διατροφολόγο Σοφία Μπάμπου που χωρίς να φείδεται χρόνου και κόπων, με ανεξάντλητη διάθεση και ανοικονόμητη ενέργεια συνέβαλλε στη υλοποίηση προγραμμάτων για την δημιουργία της Παιδαγωγικής προσέγγισης της Βιβλιοθήκης στην κοινωνία των μικρών αναγνωστών φίλων της . 


Δελτίο Τύπου 21
Διατροφοζουζουνίσματα Πασχαλιάτικα 
στις 29 του Μάρτη και στις 12 του Απρίλη
στη Βιβλιοθήκη Γρεβενών
«Η Σοφία και 10 μικροί μάγειροι»

Σίμος Ζαγκανίκας

Πέμπτη 3 Απριλίου 2014

Διατροφοζουζουνίσματα: "Ο Ντόκτορ Κλόουν Μποντούνα"























Σοφία Μπάμπου 
Διατροφολόγος-Διαιτολόγος
Γρεβενά