Κυριακή 16 Δεκεμβρίου 2012

Γιορτές ναι, κιλά..όχι!


Ανήμερα τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά καταναλώνουμε, κατά μέσον όρο,
6.000-7.000 θερμίδες, ποσό τετραπλάσιο απ’ ό,τι χρειάζονται οι γυναίκες και τριπλάσιο
απ’ ό,τι χρειάζονται οι άνδρες. Οι ημέρες που συνοδεύουν τις γιορτές, δεν διαφέρουν και
πολύ όσον αφορά τις θερμίδες, μια και περισσεύουν αρκετές λιχουδιές. Επομένως, δεν
προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των εορτών, εκτός από αυτούς που θα
κερδίσουν το πρωτοχρονιάτικο λαχείο, οι υπόλοιποι κερδίζουν από 0,5 μέχρι και 3 κιλά!

Τα καλά νέα είναι ότι δεν χρειάζεται να μείνετε νηστικοί για να
μην πάρετε αυτά τα έξτρα κιλά. Αρκετά από «τα φαγητά του Άι-
Βασίλη» είναι υγιεινά, αρκεί να προσέξουμε τα παρακάτω:

Γαλοπούλα
Αποτελεί πηγή πρωτεϊνών, σίδηρου, ψευδάργυρου, σελήνιου και
βιταμινών Β. Περιέχει το αμινοξύ τρυπτοφάνη, που στο σώμα
μετατρέπεται σε σεροτονίνη (μια ουσία στον εγκέφαλο, γνωστή
κυρίως για την ευεργετική επίδρασή της στη διάθεσή μας).
Κάντε το σωστό: Μπορείτε να φάτε γύρω στα 100 γρ. χωρίς την
πέτσα. Έτσι, θα πάρετε όλα τα παραπάνω θρεπτικά συστατικά,
χωρίς το περιττό λίπος και τις έξτρα θερμίδες.
Σε ό,τι αφορά τη γέμιση, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ξηρούς
καρπούς, όπως αμύγδαλα, κάσιους, φουντούκια, κουκουνάρι
και αποξηραμένα φρούτα (σταφίδες, δαμάσκηνα), που θα σας
εφοδιάσουν με ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά, όπως ω 3 και
μαγνήσιο.
Ακόμη, αν θέλετε να προσθέσετε στη γέμιση αλλαντικά, καλό θα
είναι να αποφύγετε την πάριζα και το μπέικον, και να επιλέξετε
αλλαντικά με μειωμένα λιπαρά ή αλλαντικά με ελαιόλαδο.
Πατάτες
Όσοι λατρεύουν τους υδατάνθρακες, είναι αδύνατο να τις
αποφύγουν! Είναι καλή πηγή κάλιου και βιταμινών Β. Μην τις
πνίγετε στο λάδι, γιατί έτσι μια μέτρια πατάτα μπορεί να σας
δώσει μέχρι και 150 θερμίδες, αλλά και 5 γρ. λίπος!
Κάντε το σωστό: Μπορείτε να τις φάτε βραστές ή ψητές, ώστε να
αποφύγετε αρκετές θερμίδες. Αν θέλετε να τις φάτε τηγανητές,
χρησιμοποιήστε ελαιόλαδο. Δεν θα σας γλιτώσει θερμίδες,
αλλά είναι πιο ανθεκτικό στο τηγάνισμα από τα άλλα λάδια και
δεν επιβαρύνει την υγεία.
Λαχανικά
Είτε τα αγαπάτε, είτε όχι, αξίζει να γεμίζετε το μισό πιάτο με
ωμά, ψητά ή βραστά λαχανικά. Είναι γεμάτα αντικαρκινικές-
αντιγηραντικές ουσίες, όπως αντιοξειδωτικά, φυτοχημικά και
φυτικές ίνες. Συμβάλλουν στο να χορταίνουμε πιο γρήγορα, και
έτσι δεν υπερβάλλουμε στις ποσότητες στα άλλα φαγητά, και
άρα στις θερμίδες!
Γλυκά
Ένα μέτριο μελομακάρονο ή ένας κουραμπιές θα μας δώσει
περίπου 150 θερμίδες. Πρέπει να γνωρίζουμε, όμως, ότι το
μελομακάρονο είναι πιο φτωχό σε κορεσμένα λιπαρά και πιο
πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, και άρα πιο υγιεινό.
Κάντε το σωστό: Μπορείτε να καταναλώνετε γλυκά με
μέτρο. Ένας ωραίος τρόπος για να το πετύχετε αυτό, είναι,
αντί για μελομακάρονα ή κουραμπιέδες, να γεμίσετε τις
χριστουγεννιάτικες πιατέλες με αποξηραμένα φρούτα, όπως
χουρμάδες, σύκα, δαμάσκηνα και σταφίδες, ώστε όταν σας
πιάσει λιγούρα να καταφύγετε σε αυτά.
Επίσης, μπορείτε να καταναλώνετε ένα μελομακάρονο ή έναν
κουραμπιέ στο πρωινό, μαζί με ένα ποτήρι γάλα, ή το απόγευμα,
μαζί με τον καφέ ή το τσάι σας.
Αλκοόλ
Το αλκοόλ ρέει άφθονο στις γιορτές, όμως η υπερκατανάλωσή
του έχει αρνητικές επιδράσεις όχι μόνο στα κιλά αλλά και
στη διάθεσή μας. Συχνά, η κατανάλωση αλκοόλ συνοδεύεται
από πολύ φαγητό ή αλμυρά σνακ (πατατάκια, τυριά, ξηρούς
καρπούς), και αυτό το καθιστά ιδιαίτερα επιβαρυντικό για την
υγεία.
Κάντε το σωστό: Η κατανάλωση αλκοόλ σε μικρές ποσότητες
μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία. Προτιμήστε
ένα με δύο ποτηράκια κόκκινο κρασί. Θα σας βοηθήσει να
χαλαρώσετε χωρίς να πάρετε κιλά. Συνοδέψτε το κρασί σας
με φρέσκα ή αποξηραμένα φρούτα και άψητους, ανάλατους,
ξηρούς καρπούς, ή χρησιμοποιήστε το ως συνοδευτικό με το
γεύμα ή το δείπνο σας.

Καλές γιορτές σε όλους!

(αναδημοσίευση: http://www.diatrofimagazine.gr/v2/issues/diatrofi34.pdf)

Σοφία Μπάμπου
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
 Γρεβενά

Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2012

και τώρα...Τραχανά!


 Στα μακρινά χρόνια κάπου στα βάθη της Ανατολής, ένας πασάς μαζί με τον ακόλουθό του μεταμφιέστηκαν σε χωρικούς, για να γιορτάσουν  το Ραμαζάνι, όπως ο απλός λαός. Συμφώνησαν ότι με τη δύση του ήλιου, θα έμπαιναν στο πρώτο σπίτι που θα συναντούσαν και θα κατέλυαν τη νηστεία, κατά το έθιμο. Πράγματι μετά  τη δύση του ηλίου και τη διακοπή της νηστείας, χτύπησαν την πόρτα ενός φτωχικού. Ο ταπεινός οικοδεσπότης τους καλωσόρισε χωρίς να γνωρίζει ότι επρόκειτο να φιλέψει έναν άρχοντα.
 Πάνω στο τραπέζι βρίσκονταν ένα βαθύ πιάτο γεμάτο με μια μυρωδάτη σούπα που έμοιαζε με χυλό. Μόλις δοκίμασαν τη σούπα, έμειναν έκπληκτοι από τη νοστιμιά της.
«Πασά μου» αναφώνησε ο ακόλουθος «δεν έχω ξαναφάει τόσο νόστιμη σούπα!».

Ο οικοδεσπότης, αμέσως πετάχτηκε  από τη θέση του και υποκλίθηκε λέγοντας:
«Πασά μου ήρθες σε φτωχό σπίτι γι αυτό και τρως τη σούπα του φτωχού, τη σούπα του νταρχανέ!».
 Από τότε, μπορεί να άλλαξε το όνομα της σούπας από νταρχανέ σε τραχανάς, αλλά δεν παύει να είναι μια από τις αγαπημένες σούπες των λαών των Βαλκάνιων και της Μέσης Ανατολής. Όσο για το ελληνικό τραχανάς ενδέχεται προέρχεται από το τραγανός σαν επέκταση του τραχύς. Όπως και να έχει, ο τραχανάς είναι ένα από τα αρχαιότερα ζυμαρικά που ως γνωστόν ανακαλύφθηκαν από τους Άραβες. Η παρασκευή του ζυμαρικού αυτού αποσκοπούσε κυρίως στη συντήρηση του γάλακτος. Ειδικά για τους βοσκούς που μετακινούνταν συνέχεια η σούπα τραχανά αποτελούσε ένα πολύ εύκολο και θρεπτικό γεύμα.
 Τα βασικά είδη τραχανά είναι δύο, ο ξινός και ο γλυκός. Ο ξινός τραχανάς είναι ζύμη από αλεύρι και γιαούρτη. Ο γλυκός τραχανάς γίνεται με γάλα και στάρι και η παρασκευή του είναι πολύπλοκη. Ο τραχανάς είναι καλή πηγή πρωτεϊνών, ασβεστίου και βιταμινών του συμπλέγματος Β. Τα περισσότερα είδη τραχανά περιέχουν προβιοτικούς μικροοργανισμούς καθώς υφίστανται ζύμωση. Ο τραχανάς είναι εύπεπτος, ωφελεί στην καλή λειτουργία του εντέρου και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Επίσης χάρη στο ασβέστιο που περιέχει βοηθά στη σωστή ανάπτυξη των οστών και στην πρόληψη της οστεοπόρωσης ειδικά όταν τον βράζουμε μαζί με γάλα..
 Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές παραλλαγές για την παρασκευή του τραχανά. Στα χωριά των Γρεβενών και στα περισσότερα χωριά της Δυτικής Μακεδονίας μέλημα της κάθε νοικοκυράς πριν μπει το καλοκαίρι ήταν να φροντίσει την τροφοδοσία (κουμπάνια) της οικογένειας για το χειμώνα. Παλιά ο γλυκός τραχανάς ήθελε πολύ κόπο να φτιαχτεί.
 Τους μήνες Ιούλιο μέχρι και Αύγουστο η κάθε οικογένεια αφού μάζευε το δικό της στάρι το καθάριζε σχολαστικά  και το έπλενε. Στη συνέχεια ανάβανε φωτιά και το βράζανε σε μεγάλα καζάνια. Μόλις στεγνώνε το «λιθαριάζανε» (σπάζανε). Σε πολλά σπιτικά των χωριών μας βρίσκονται ακόμα τα δύο λιθάρια. Το πάνω λιθάρι είχε μια τρύπα στο κέντρο όπου τοποθετούσανε ένα ξύλο και μ’αυτό το γυρνούσαν για να σπάσουν το σιτάρι.
 Για την παρασκευή του τραχανά χρησιμοποιούσαν γάλα πρόβειο επειδή ήταν πιο παχύ και θρεπτικό (μπορεί όμως να γίνει και με αγελαδινό). Τα πρόβατα έπρεπε να αρμεχθούν πριν «μαρκαληστούν» (γονιμοποιηθούν),  γιατί διαφορετικά το γάλα μυρίζει. Μέχρι φτιάξουν τον τραχανά κρατούσαν χωριστά τα αρσενικά με τα θηλυκά πρόβατα. Εκείνο τον καιρό που δεν υπήρχαν ψυγεία και ανέσεις ο άνθρωπος  για να συντηρηθεί έπρεπε τα σκέφτεται όλα και να συνεργάζεται με τη φύση. Έτσι  για να γίνει ο τραχανάς χρειαζόταν να συνδυαστεί η καλύτερη ποιότητα γάλατος μαζί με τις ιδανικές καιρικές συνθήκες!
 Μετά το άρμεγμα έβραζαν το γάλα και το έριχναν καυτό πάνω στο σπασμένο στάρι σε μια μεγάλη σκάφη μέχρι να «μπουχνίσει» (να τραβήξει όλο το γάλα). Στη συνέχεια άπλωναν κομμάτια-κομμάτια το στάρι σε ένα μεγάλο βαμβακερό τραπεζομάντηλο και το άφηναν εκεί για μία μέρα για να φύγει η υγρασία. Την άλλη μέρα έπαιρναν το κόσκινο το αναποδογύριζαν  και βάζανε μέσα τα κομμάτια και τα τρίβανε.
 Το κόσκινο για τον τραχανά πάει από γενιά σε γενιά και σήμερα είναι δυσεύρετο γιατί είναι ειδικής κατασκευής. Ο τριμμένος τραχανάς απλώνονταν σε σκιερό μέρος, σε σεντόνια, συνήθως πάνω στα κρεβάτια του σπιτιού. Αφήνονταν εκεί τρεις μέρες και μετά απλώνονταν για μια μέρα έξω στον ήλιο. Έπρεπε να στεγνώσει πολύ καλά γιατί αλλιώς θα σαράκιαζε (μούχλιαζε). Μετά το στέγνωμα τον μάζευαν σε πάνινες σακκούλες και τις έβαζαν στις αποθήκες.
 Το χειμώνα κάθε πρωί  μαγείρευαν τραχανά για να δώσουν στα παιδιά να ναι γερά. Το γεύμα αυτό θα τους κρατούσε μέχρι να πάνε περπατώντας στο σχολείο που ήταν πολύ μακριά. Τραχανά έτρωγε όλη η οικογένεια από το γκιβέτσι ένα ταψί ειδικό για τον τραχανά,  τον έβραζαν «ουδεκεί» και τον έτρωγαν. Επειδή είναι πολύ θρεπτικός είναι το πρώτο γεύμα που ακόμα και σήμερα δίνεται στα μωρά μετά τον 8ο μήνα.

 Στις μέρες μας ο Συνεταιρισμός Γυναικών Αγίου Γεωργίου Γρεβενών είναι ο μοναδικός συνεταιρισμός  που παρασκευάζει στο εργαστήρι του τον τραχανά με τον πλέον παραδοσιακό τρόπο. Η παρασκευή του στηρίζεται σε σπιτικές συνταγές που περνούσαν από γενιά σε γενιά. Χρησιμοποιούν μονάχα αγνές πρώτες ύλες που προμηθεύονται από τοπικούς παραγωγούς. Στην ίδια φιλοσοφία κινείται και το μοναδικό προϊόν του τόπου  ο τραχανάς με βάση το μανιτάρι που παρασκευάζεται σε ειδικά εργαστήρια στην πόλη των Γρεβενών. Ότι πρέπει για τη σύγχρονη νοικοκυρά που δεν έχει το χρόνο να τον φτιάξει.


 Εφόσον προμηθευτείτε τον τραχανά μπορείτε να τον μαγειρέψετε με ποικίλους τρόπους. Από μόνος του σαν σούπα ή σαν τραχανόπιτα. Δένει υπέροχα με το κοτόπουλο, το κρέας και τα μανιτάρια. Μπορεί να γίνει πολύ ωραία σούπα όταν τον βράζουμε με γάλα ή σε ζωμό που προηγουμένως έχουμε βράσει μοσχαρίσια κόκκαλα. Μη διστάζετε να τον χρησιμοποιήσετε σαν γέμιση στην κρεατόπιτα, τη χορτόπιτα και τα γεμιστά γιατί απορροφά τα υγρά και δίνει νοστιμιά..


Τραχανόπιτα (από την κυρία Τριανταφυλλιά Τσιακμάκη)

Υλικά
800 γρ τραχανά γλυκό
1 πιάτο τριμμένο τυρί φέτα Γρεβενών
2 κουταλιές φρέσκο βούτυρο
7 κούπες νερό
1 κουταλάκι σόδα (για να «σκροπάει» δηλ να τρίβεται,να μη γίνει λαπάς)
1 κουταλάκι αλάτι
ελειαόλαδο για το λάδωμα του ταψιού


Εκτέλεση

ü      Βράζουμε το νερό και προσθέτουμε το αλάτι, το βούτυρο και μετά τον τραχανά. Αφού πάρει μια βράση κατεβάζουμε την κατσαρόλα από τη φωτιά, προσθέτουμε το τυρί και ανακατεύουμε.
ü      Αφήνουμε περίπου 5 λεπτά το μείγμα να σταθεί και λαδώνουμε το ταψί. Ρίχνουμε το μίγμα στο ταψί και το «σιάζουμε» με το κουτάλι.
ü      Το ραντίζουμε με λίγο λάδι και τυρί φέτα  τριμμένο και το ψήνουμε στους 200 βαθμούς για 35 με 40 λεπτά της ώρας

Η παραδοσιακή  Γρεβενιώτικη τραχανόπιτα  γίνεται με τσιγαρίδες (κομμάτια λίπους από γουρούνι που το μεγαλώνουν στο σπίτι και το σφάζουν τα Χριστούγεννα)  και λίγδα. Δεν είναι και η καλύτερη επιλογή για δίαιτα αλλά αξίζει να το δοκιμάσετε αν ποτέ βρεθείτε στα μέρη μας. Μία άλλη παραλλαγή είναι η γλυκιά τραχανόπιτα που γίνεται όπως η κανονική μόνο που στη θέση του τυριού βάζουμε σιρόπι (4 ποτήρια ζάχαρη και 3 νερό για να δέσει) βανίλια  και προαιρετικά κανέλα ή γαρύφαλλο.






Χριστουγεννιάτικη Κρεατόπιτα με τραχανά (από τη μαμά Μαφία!)

Υλικά
Για τη γέμιση
1 κιλό ψιλοκομμένο χοιρινό κρέας
2 πράσα χοντρά
¾  κούπα τραχανά γλυκό
αλάτι, πιπέρι, πιπέρι κόκκινο
ελαιόλαδο για το σοτάρισμα

Για τη ζύμη
4 κούπες αλεύρι
2 κούπες νερό χλιαρό
1 κουταλιά λάδι
1 κουταλάκι αλάτι
1 κουταλάκι ζάχαρη
1 κούπα ελαιόλαδο και 1 κούπα βούτυρο για το ράντισμα των φύλων


Εκτέλεση

ü      Ετοιμάζουμε τη ζύμη: Σε μια λεκάνη βάζουμε το αλεύρι και ανοίγουμε μια λακκούβα στη μέση και ρίχνουμε μέσα όλα τα υλικά εκτός από το νερό το οποίο το ρίχνουμε λίγο λίγο για να γίνει η ζύμη μαλακή. Τη ζυμώνουμε και την αφήνουμε στο ψυγείο για μισή ώρα.

ü      Χωρίζουμε τη ζύμη σε κομμάτια όσο το μέγεθος ενός καρυδιού και τα ανοίγουμε με τα δάχτυλά μας σε μικρά φυλλαράκια τα ενώνουμε ανά δύο με λίγο βούτυρο και ανοίγουμε με τον πλάστη 8 φύλλα

ü      Ετοιμάζουμε τη γέμιση: Σωτάρουμε τα πράσα, με το χοιρινό και μετά προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά μαζί με 1 ποτήρι νερό και τα αφήνουμε μέχρι να «πιούν» το νερό.

ü      Στρώνουμε στον πάτο του ταψιού τα 3 φύλλα και ραντίζουμε ανά ένα με το μείγμα από το λάδι και το βούτυρο. Απλώνουμε τη μισή γέμιση και σκεπάσουμε με ένα ακόμη φύλο. Το ραντίζουμε με το μείγμα από το λάδι και το βούτυρο και σκεπάζουμε ξανά με ένα φύλο.

ü      Απλώνουμε την υπόλοιπη γέμιση και σκεπάζουμε με τα υπόλοιπα 3 φύλλα κατά τον ίδιο τρόπο.

ü      Αλείφουμε την πίτα με βούτυρο και λίγο νερό και την ψήνουμε στους 200οC για σχεδόν μία ώρα.




Σοφία Μπάμπου 
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
ΓΡΕΒΕΝΑ





Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου 2012

Τα 3Πι και το 1Άλφα!



1ο Π για Πρόγραμμα
2ο Π για Ποικιλία
3ο Π για Ποσότητα
Και
Ένα και μοναδικό Άλφα για Άσκηση!

Και πώς να μη τα θυμούνται τα παιδιά όλα αυτά?
Όλα ξεκίνησαν το πρωί που βγήκε ο ήλιος νυσταγμένος. Τα παιδιά έσπευσαν να του ετοιμάσουν δυναμωτικά πρωινά. Ο ήλιος έλαμψε και σώθηκε η εκδρομή.










Στη συνέχεια τα παιδιά βοήθησαν τον κυλικειάρχη τον κύριο Συννεφάκη να γεμίζει τα ράφια του κυλικείου με υγιεινές τροφές όπως μηλόπιτα, μανιταρόπιτα, καλαμπόκι, παστέλι, πίτσα με αλεύρι ολικής και λαχανικά, γιαούρτι, κέικ, μαρμελάδα, χυμός, νερό, κουλούρι, αβγά, κριτσίνια, σμουδις και ένα σωρό άλλα!
Πριν καλά-καλά τελειώσουν ήρθε στην παρέα μας ο πανικόβλητος σεφ-Σαρλγώ. Είχε χαλάσει η κουζίν του και τα παιδιά προσπάθησαν να ετοιμάσουν τα μεσημεριανά μενού για τους πελάτες του όμως άργησαν να τελειώσουν και τους πρόλαβε ο φεγγαρωστούλης που από το πολύ φαί δε μπορούσε να κοιμηθεί! Τα παιδιά πρότειναν  νόστιμα, ελαφριά και υγιεινά βραδινά για καλό ύπνο και όνειρα γλυκά!
Τι περιπέτεια και αυτή!
Τα διατροφοζουζουνίσματα έκλεισαν με κουβεντούλα για τα οφέλη της άσκησης και τα παιδιά πήραν και εργασίες στο σπίτι ώστε να οργανώσουν τις συνήθειές τους με βάση αυτά που έμαθαν.






Δευτέρα 3 Δεκεμβρίου 2012

Διατροφοζουζουνίσματα: "Ο Μάκης Ενζυμάκης και η Μάχη στο στομάχι!"




Αυτή και αν ήταν μάχη! Το παραμύθι της Άννα Ράσελμαν είχε άλλη εξέλιξη...Οι τερατομπουκιές με αρχηγό τη ΖΑΧΑΡΕΛ επιτέθηκαν στα ενζυμάκια και έκαναν κατάληψη στο σταθμό του τρένου του στομαχιού. Τα ενζυμάκια φώναξαν ενισχύσεις και έτσι ήρθαν οι μπουκίτσες με αρχηγό τη ΛΑΧΑΝΊΤΣΑ  που κατάφερε να κατατροπόσει τις τερατομπουκιές μετατρέποντας τες σε πολτο! Το τρένο έφυγε στην ώρα του γεμάτο ωφέλιμες τροφές! Οι μπουκίτσες και τα ενζυμάκια έκαναν πάρτυ για να το γιορτάσουν και τραγούδισαν όλοι μαζί σε ροκ ρυθμό το τραγούδι που έγραψαν οι μπουκίτσες: "Φιου φιου, αγκου!"